عکس های تخت جمشید

 

امپراتوری عثمانی

 امپراتوری عثمانی با نام رسمی دَوْلَتِ عَلِیّهٔ عُثمَانِی یک قدرت سیاسی و امپراتوری مسلمان بود که از ۱۲۹۹ تا ۱۹۲۲ میلادی در منطقهٔ مدیترانه حکومت می‌کرد. این امپراتوری در اوج قدرت خود (قرن ۱۶ میلادی) مناطق آسیای کوچک، اکثر خاورمیانه، قسمت‌هایی از شمال آفریقا، قسمت جنوب شرقی اروپا تا قفقاز را شامل می‌شد. قلمرو رسمی حکومت عثمانی در اوج قدرت به ۵/۶ میلیون کیلومتر مربع می‌رسید.

هخامنشیان

درگاه هخامنشیان

شاهنشاهی هخامنشی
شاهنشاهی
→   →   →   → ۵۵۰-۳۳۰ پیش از میلاد ←
پرچم کورش بزرگ
وسعت قلمرو هخامنشیان در دوران اوج خود
پایتخت	پاسارگاد, هگمتانه, تخت جمشید, شوش, بابل
زبان‌(ها)	پارسی باستان آرامی عیلامی اکدی[۱]
دین	زرتشتی
دولت	شاهنشاهی
پادشاه وزیر اعظم: پوران
- ۵۵۹-۵۲۹ پیش از میلاد (نخستین)	کورش بزرگ
- ۳۳۶-۳۳۰ پیش از میلاد (انجامین)	داریوش سوم
دوره تاریخی	تاریخ باستان
- تأسیس	۵۵۰ پیش از میلاد
- آغاز ساخت تخت جمشید	۵۱۵ پیش از میلاد
- گشودن مصر به دست کمبوجیه دوم	۵۲۵ پیش از میلاد
- جنگ‌های ایران و یونان	۴۹۸-۴۴۸ پیش از میلاد
- فتح ایران و انقراض شاهنشاهی هخامنشی به دست اسکندر مقدونی	۳۳۰ پیش از میلاد
- کشته شدن داریوش سوم به دست بسوس	۳۳۰ پیش از میلاد
یکا پول	دریک و سیگلوی(شگل)
امروزه بخشی از	کشورهای کنونی[نمایش]

شاهنشاهی هخامنشی و یا هخامنشیان (۳۳۰ - ۵۵۰ پیش از میلاد، «۲۲۰ سال») نام دودمانی و یک سلسله پادشاهی در ایران دوره باستان است. پادشاهان این دودمان از پارسیان بودند و تبار خود را به «هخامنش» می‌رساندند که سرکردهٔ خاندان پاسارگاد از خاندان‌های پارسیان بوده‌است.

هخامنشیان، در آغاز پادشاهان بومی پارس و سپس انشان بودند ولی با شکستی که کوروش بزرگ بر ایشتوویگو واپسین پادشاه ماد وارد آورد و سپس گرفتن لیدیه و بابل، پادشاهی هخامنشیان تبدیل به شاهنشاهی بزرگی شد. از این رو کوروش بزرگ از نوادگان(شاه انشان کیمن،کوروش یکم،کمبوجیه یکم) را بنیانگذار شاهنشاهی هخامنشی می‌دانند.

به پادشاهی رسیدن پارسی‌ها و دودمان هخامنشی یکی از رخدادهای برجستهٔ تاریخ باستان است. اینان دولتی ساختند که دنیای باستان را به استثنای دو سوم یونان زیر فرمان خود در آورد. شاهنشاهی هخامنشی را نخستین امپراتوری تاریخ جهان می‌دانند. پذیرش و بردباری دینی از ویژگی‌های شاهنشاهی هخامنشی به شمار می‌رفت.^[۳]

شاهنشاهی هخامنشیان به عنوان بزرگترین امپراتوری جهان از نظر گستردگی و جمعیت نام برده شده است. بیش از ۴۹ میلیون نفر از ۱۱۲ میلیون جمعیت جهان آن زمان در این سرزمین زندگی می‌کردند.^[۴]

خاویر آلوارز عیلام شناس معتقد است که آثار و نقش‌برجسته‌های موجود نشان می‌دهد که هخامنشیان هنر خود را در بخش معماری و نقش‌برجسته از عیلامی‌ها آموخته‌اند.^[۵]

محتویات

• ۱ کشور و سرزمین
• ۲ مردم و خاندان‌ها
• ۳ شاهنشاهان هخامنشی
• ۴ پادشاهی کورش بزرگ
  • ۴.۱ گسترش کشور و سرزمین
  • ۴.۲ مرگ کورش بزرگ
• ۵ پادشاهی کمبوجیه
• ۶ پادشاهی داریوش بزرگ
• ۷ وضع اجتماعی و اقتصادی در دوره هخامنشی
• ۸ هنر هخامنشی
• ۹ منابع پژوهش درباره هخامنشیان
• ۱۰ برافتادن شاهنشاهی هخامنشی
• ۱۱ اشیاء و کتیبه‌های باستانی
• ۱۲ نگارخانه
• ۱۳ پانویس
• ۱۴ جستارهای وابسته
• ۱۵ منابع
• ۱۶ پیوند به بیرون 

اشکانیان

اشکانیان
امپراتوری پارت
→ ۲۷۴ پیش از میلاد–۲۲۴ میلادی ←
قلمرو امپراتوری اشکانی در ۱ میلادی
پایتخت	ارشاک, صددروازه, تیسفون، هگمتانه, شوش, نسا, آمل
زبان‌(ها)	پارتی میانه
دین	زردشتی
دولت	شاهنشاهی
بنیانگذار	ارشک
قانونگذار	فئودال، سلطنتی، فدرال
تاریخچه
- تاسیس	۲۷۴ پیش از میلاد
- فروپاشی	۲۲۴ میلادی
یکا پول	درهم

شاهنشاهی اشکانیان (۲۵۰ پ.م. ۲۲۴ م.) که با نام امپراتوری پارت‌ها نیز شناخته می‌شود، یکی از قدرت‌های سیاسی و فرهنگی ایرانی در ایران‌زمین بود^[۱] که به نام موسس و بنیانگذار آن، اشک نامیده شد.^[۲] این امپراتوری در قرن ۳ پیش از میلاد توسط اشک رهبر قبیله پرنی پس از فتح ساتراپ پارت در شمال شرقی ایران تاسیس گردید.^[۳] وی سپس علیه سلوکیان قیام کرد. مهرداد یکم (۱۷۱–۱۳۸ پ.م) با تصرف مناطق ماد و بین‌النهرین، قلمرو اشکانی را تا حد زیادی گسترش داد. پهناوری دولت اشکانی در دوره اقتدارش از رود فرات تا هندوکش و از کوه‌های قفقاز تا خلیج فارس را شامل می‌شد. به دلیل قرار گرفتن جاده ابریشم در گستره حکومت اشکانی و قرار گرفتن مسیر تجاری بین امپراتوری روم و حوزه مدیترانه و امپراتوری هان در چین، این امپراتوری به مرکزی برای تجارت تبدیل شد.

اشکانیان از تیره ایرانی پرنی و شاخه‌ای از طوایف وابسته به اتحادیه داهه از عشایر سکاهای محدوده شرق دریای خزر بودند، آنان از ایالت پارت که مشتمل بر خراسان فعلی بود، برخاستند. نام سرزمین پارت در کتیبه‌های داریوش پَرثَوَه آمده‌است که به زبان پارتی، پهلوی می‌شود. چون پارتیان از اهل ایالت پَهلَه بودند، از این جهت در نسبت به آن سرزمین ایشان را پهلوی نیز می‌توان خواند. ایالت پارتی‌ها از مغرب به دامغان و سواحل جنوب شرقی دریای مازندران و از شمال به ترکستان و از مشرق به رود تجن و از جنوب به کویر نمک و سیستان محدود می‌شد. قبایل پارتی در آغاز با قوم داهه که در مشرق دریای مازندران، آمل می‌زیستند، در یک جا سکونت داشتند و سپس از آنان جدا شده، در ناحیه خراسان مسکن گزیدند. آمل در آن زمان پایتخت اقلیمی اشکانیان بود.

در عهد اشکانی جنگ‌های ایران و روم آغاز شد. حاصل عمده فرمانروایی اشکانیان، رهایی کشورایران از سلطهٔ همه جانبهٔ یونانی که هدف نابودی ایران گرائی را در سر می‌پروراند و حفظ تمدن ایران از تهاجمات ویرانگر طوایف مرزهای شرقی و نیز، حفظ تمامیت ایران در مقابل تجاوز خزنده روم به جانب شرق بود. در هر سه مورد، مساعی آنان اهمیت قابل ملاحظه‌ای برای تاریخ ایران داشت. جنگ های فرساینده با روم عامل عمده‌ای در ایجاد ناخرسندی‌هایی شد که بین طبقات جامعه حاصل می‌شد.

نظام ملوک الطوایفی (استان مداری) که اسباب فقدان تمرکز در قدرت بود، اختلافات خانوادگی که همین عدم تمرکز آن را مخاطره آمیزتر می‌کرد و نفرت و مخالفت موبدان زرتشتی که سیاست تسامح و اغماض دینی (یا به عبارت صحیح تر نفرت و مخالفت مغان با سیاست آزادی دینی اشکانیان که متضاد با انحصار طلبی ایشان بود) اشکانیان را به نظر مخالفت می‌نگریستند، از عوامل انحطاط دولت اشکانیان شد.

حکومت اشکانی در اثر اختلافات داخلی و جنگ‌های خارجی در مدت حدود پنج قرن در شرق و غرب به تدریج ضعیف شدند و سرانجام به دست اردشیر مغ اردشیر اول ساسانی منقرض گردید.

اشکانیان به یاری و پشتیبانی بزرگانی که مانند خود آن‌ها از تیرهٔ ایرانی شمالی داهه بودند، با سربازگیری و لشکرکشی، نخست بر بخش پارت چیره شدند و پس از آن به گشودن سراسر ایران پرداختند و دولت ایرانی تازه‌ای به وجود آوردند و باز هم آداب و آیین هخامنشی و ایرانی را رواج دادند. قدرت نخست از غرب و جنوب‌غربی به سوی شمال کشور، جابجا شد و مردم آن‌جا (شمال‌شرق) صفات ایرانی را پاک‌تر نگه داشته بودند. بنابر این دولت اشکانی با وجود رنگ یونانی اندکی که داشت، از دیدگاه ایرانی بودن حتی پاک‌تر از دولت هخامنشی بود.^[۴]

تاریخ ایران
دوران باستان
نیا-ایلامی ۳۲۰۰–۲۷۰۰ پ.م.
ایلام ۲۷۰۰–۵۳۹ پ.م.
منائیان ۸۵۰–۶۱۶ پ.م.
شاهنشاهی
ماد ۶۷۸–۵۵۰ پ.م.
(سکاها ۶۵۲–۶۲۵ پ.م.)
هخامنشیان ۵۵۰–۳۳۰ پ.م.
سلوکیان ۳۱۲–۶۳ پ.م.
اشکانیان ۲۴۷ پ.م.–۲۲۴ پس از میلاد
ساسانیان ۲۲۴–۶۵۱
سده‌های میانه
امویان ۶۶۱–۷۵۰
خلافت عباسیان ۷۵۰–۱۲۵۸
زیاریان ۹۲۸–۱۰۴۳	صفاریان ۸۶۷–۱۰۰۲
آل بویه ۹۳۴–۱۰۵۵	سامانیان ۸۷۵–۹۹۹
غزنویان ۹۶۳–۱۱۸۶
سلجوقیان ۱۰۳۷–۱۱۹۴
خوارزمشاهیان ۱۰۷۷–۱۲۳۱
ایلخانان ۱۲۵۶–۱۳۳۵
چوپانیان ۱۳۳۵–۱۳۵۷	مظفریان ۱۳۳۵–۱۳۹۳
جلایریان ۱۳۳۶–۱۴۳۲	سربداران ۱۳۳۷–۱۳۷۶
تیموریان ۱۳۷۰–۱۴۰۵
قراقویونلو ۱۴۰۶–۱۴۶۸	تیموریان ۱۴۰۵–۱۵۰۷
آق‌قویونلو ۱۴۶۸–۱۵۰۸
معاصر اولیه
صفویان ۱۵۰۱–۱۷۳۶
افشاریان ۱۷۳۶–۱۷۴۷
زندیان ۱۷۶۰–۱۷۹۴	افشاریان ۱۷۴۷–۱۷۹۶
قاجاریان ۱۷۹۶–۱۹۲۵
معاصر
دودمان پهلوی ۱۹۲۵–۱۹۷۹
دولت موقت ایران ۱۹۷۹–۱۹۸۰
جمهوری اسلامی ۱۹۸۰–امروز
نوشتارهای مرتبط [نمایش]
این جعبه: نمایش • بحث • ویرایش

محتویات

• ۱ تاریخچه
  • ۱.۱ به قدرت رسیدن یک امپراتوری
  • ۱.۲ توسعه و یکپارچه سازی
  • ۱.۳ روابط با رومیان و ارمنی‌ها
• ۲ حکومت و مدیریت
  • ۲.۱ ارتش
  • ۲.۲ پول رایج
• ۳ جامعه و فرهنگ
  • ۳.۱ فرهنگ یونانی و احیای ایران
  • ۳.۲ مذهب
  • ۳.۳ هنر و معماری
  • ۳.۴ پوشاک
  • ۳.۵ نوشتن و ادبیات
• ۴ پادشاهان اشکانی
• ۵ ساتراپی پارت
• ۶ پیدایش
• ۷ شاهنشاهی
• ۸ دگرگونی‌های درونی
  • ۸.۱ فرهنگ و تمدن
    • ۸.۱.۱ باتری تیسفون (باتری بغداد)
  • ۸.۲ ارتش
  • ۸.۳ سیاست
• ۹ اقتصاد و جامعه
  • ۹.۱ ساختار اقتصادی و تولید
  • ۹.۲ وضع طبقاتی
  • ۹.۳ آداب و رسوم
  • ۹.۴ ادیان
• ۱۰ نبرد با روم
• ۱۱ پایان کار اشکانیان
• ۱۲ گاهشماری رویدادها
• ۱۳ شاهان اشکانی
• ۱۴ جستارهای وابسته
• ۱۵ یادداشت‌ها
• ۱۶ پانویس
• ۱۷ منابع
• ۱۸ پیوند به بیرون 

ساسانیان

ساسانیان ایرانشهر
→   →   → ۲۲۴–۶۵۱ میلادی ←
پرچم سیمرغ، نشان شاهنشاهی ساسانی
نقشه حکومت ساسانیان از پررنگ به کم‎رنگ: مرزهای سنتی، مناطق مورد مناقشه و قلمرو ضمیمه شده
پایتخت	تیسفون، استخر، بیشاپور، همدان، شوشتر(زمستانی)
زبان‌(ها)	زبان پهلوی[۱]
دین	مزدیسنا (دین رسمی), مسیحیت، یهودیت، کیش مزدکی، مانوی، بودایی‌گری
دولت	شاهنشاهی
شاهنشاه
- ۲۲۴-۲۴۱/۴۲	اردشیر بابکان (نخستین)
- ۶۳۲-۶۵۱	یزدگرد سوم (واپسین)
تاریخچه
- تأسیس	۲۲۴
- اشغال ایران به دست عرب‌ها	۶۵۱ میلادی
جمعیت
- حدود ۶۲۱	۳۱٬۷۰۰٬۰۰۰

کاخ ساسانی در سروستان

شاهنشاهی ساسانی و یا ساسانیان نام دودمانی ایرانی است که از سال ۲۲۴ تا ۶۵۱ میلادی (۴۲۷ سال) بر ایران فرمانروایی کردند؛ بنیان این شاهنشاهی یکپارچه را اردشیر (یا ارتخشتره؛ از ارت: مقدس، و خشتره: شهریار)^[۲] بنا کرد. دودمان ساسانی آخرین دودمان پیش از دوره اسلامی در ایران بودند. شاهنشاهان ساسانی که ریشه‌شان از استان پارس بود،^[۳] بر پهنه بزرگی از آسیای باختری چیرگی یافته، گستره فرمانروایی خود؛ کشور ایران (به پهلوی کتیبه‌ای          ) را برای نخستین بار پس از هخامنشیان، یکپارچه ساخته و زیر فرمان تنها یک دولت شاهنشاهی آوردند^[۴]. پایتخت ایران در این دوره، شهر تیسفون در نزدیکی بغداد در عراق امروزی بود.

جامعه ساسانی به صورت طبقاتی اداره می‌شد. جامعه به چهار طبقه موبدان - جنگاوران - دبیران و پیشه وران تقسیم می‌شد.^[۵] دین رسمی نیز زرتشتی بود و اوستا و زند منابع اصلی حقوقی و دینی حکومتی محسوب می‌شدند.^[۶]

محتویات

• ۱ پیشینه
• ۲ ساسانیان و رقیبانشان
• ۳ دولت ساسانی
• ۴ آیین‌های درباری
• ۵ سپاه
• ۶ جامعه ساسانی
• ۷ هنر ساسانی
• ۸ رویه حقوقی
• ۹ ساسانیان در تاریخ کلاسیک ایران و منابع بومی
  • ۹.۱ ساسانیان در شاهنامه
    • ۹.۱.۱ پادشاهان ساسانی
      • ۹.۱.۱.۱ شاپور یکم (۲۴۰ تا ۲۷۲ میلادی)
        • ۹.۱.۱.۱.۱ نخستین جنگ شاپور با رومیان (از ۲۴۱ تا ۲۴۴ میلادی)
        • ۹.۱.۱.۱.۲ دومین جنگ شاپور با رومیان (از ۲۴۴ تا ۲۷۲ میلادی)
      • ۹.۱.۱.۲ شاپور دوم (از ۳۱۱ تا ۳۷۹ میلادی)
        • ۹.۱.۱.۲.۱ شرح صلحنامهٔ ایران و روم در عهد شاپور دوم (۳۵۶ میلادی)
      • ۹.۱.۱.۳ اردشیر دوّم (۳۷۹ تا ۳۸۲ میلادی)
• ۱۰ دانشگاه گندی شاپور
• ۱۱ مانی
• ۱۲ ادبیات ساسانی
• ۱۳ سکه‌های ساسانی
• ۱۴ شجره‌نامه و گاهشمار شاهنشاهان
• ۱۵ نگارخانه
• ۱۶ پیوند به بیرون
• ۱۷ پانویس
• ۱۸ جستارهای وابسته
• ۱۹ منابع